Alışkanlık birleştirme tekniğini duydunuz mu? Ben her güne sabahın erken saatlerinde pilates ve meditasyon yaparak başlıyorum. Sosyal medyada bir hikâyeme gelen bir yorumun üzerinde alışkanlıklar meselesini düşünmeye başladım. Zaten aşina olduğum alışkanlık birleştirme konusunda okuma yaparken de sizlerle de paylaşmak istediğimi fark ettim. İnanır mısınız, artık bir şeyleri düşünürken veya okurken “Tam bültenlik bu konu, okuyucularıma da çok faydalı olur bu konu” demeye başladım kendi kendime. Konuya dönelim; alışkanlık birleştirme tekniğini inceleyelim bakalım nasıl bir şeymiş.
Öncelikle ne yazık ki kötü alışkanlıkların çok daha kolaylıkla günlük rutinimize girebildiğini söylememe gerek yok sanırım. Sadece zararlı maddeler olarak düşünmeyin; sürekli hazır yemek yemek, odaklanıp kitap okuyamamak mesela ya da sosyal medyada çok uzun zaman geçirmek de birer zararlı alışkanlık. Zararlı veya en iyi durumda yararlı olmayan alışkanlıkların bu kadar kolay rutine yerleşmesi Freud’un haz ilkesine dayanıyor. Yani haz veren deneyime ulaşma ve acı veren deneyimden kaçma. Buradan da anlık tatmin ve gecikmiş tatmin konusuna geliyoruz. Hayatımız anında haz verecek şeylerle dolu ve farkındaysanız zararlı alışkanlıkların neredeyse tamamı anlık tatmin prensibiyle çalışıyor. Sağlıklı beslenme, kitap okuma ve düzenli egzersiz yapma gibi alışkanlıkların geri dönüşünü uzun vadede aldığımız için gecikmiş tatmine giriyor ve anlık haz isteyen insan beyni için biraz sıkıntılı. Tamam da alışkanlık birleştirmeye nasıl bağlayacağız?
Hepimizin günlük bir rutini var. Sabah ilk iş kahve içmek, uyanır uyanmaz telefonunuza gelen bildirimlere bakmak veya her gün aynı saatte bir sevdiğinizle telefonda konuşuyor olabilirsiniz. Bunlar rutininizin birer parçası. Alışkanlık birleştirme de şöyle oluyor; yeni edinmek istediğiniz alışkanlıkların bir listesini çıkarıyorsunuz. Mesela her sabah 10 dakika kitap okumak istiyorsunuz diyelim. Var olan alışkanlığınız da her sabah ilk iş kahve içmek olsun. Kahve makinenizi çalıştırdıktan hemen sonra kahveniz hazırlanırken 10 dakika kitap okuyorsunuz. Yani var olan bir alışkanlığın arkasına yerleştirmek istediğiniz alışkanlığı ekliyorsunuz. Böylece rutininizin içinde olan sabit bir noktayı temel almış, yeni alışkanlığınızı yerleştirmede daha az zorlanmış oluyorsunuz. Belli bir noktadan sonra artık kahve yapmanın bir parçası haline geliyor kitap okumak.
Tabi bunu iki hafta yaptım ama olmadı dememek gerekiyor. Bazı araştırmalara göre bir alışkanlığın oturması 21 gün sürüyor, bazı araştırmalar ise ortalama 66 gün diyor. Bu yüzden sabırlı olmak gerek. Bir de büyük büyük hedeflerle başlamak çok tehlikeli. Bir anda olmayacak bir şey çünkü alışkanlık edinmek. Büyük hedefler koyduğunuzda rutin dışına çıkmak zorunda kaldığınızda hayal kırıklığı da büyük oluyor. Yani küçük adımlar, uzun vadeli büyük hedefler diyebiliriz.
Bunu sadece kendi hayatınızda yeni alışkanlıklar edinme olarak düşünmeyin. Bence iş hayatında yetkinliklerinizi geliştirmek, yeni beceriler edinmek veya bir dil öğrenmek gibi çok farklı süreçlerde de işe yarayabilir.
Kaynaklar
https://www.verywellmind.com/what-is-the-pleasure-principle-2795472
https://www.forbes.com/sites/kmehta/2022/10/31/why-you-succumb-to-instant-gratification–and-the-easiest-way-to-make-life-optimizing-choices/
https://medium.com/türkiye/alışkanlık-birleştirme-habit-stacking-küçük-adımlarla-büyük-başarılar-20d29dabb934
